حذف هوا در اتوکلاو از مهمترین اقداماتی است که قبل از فعال کردن دستگاه باید انجام شود و تمام هوای گرمی که درون محفظه ی آن قرار دارد خارج شود. این کار به این دلیل باید انجام شود که هوا یک عامل بسیار ضعیف در استریل کردن است اما دلیل این کار چیست؟ چرا باید هوا از اتوکلاو خارج شود تا دستگاه بتواند عملکرد خوبی داشته باشد؟!
در ادامه این مقاله از مجموعه مقالات اتوکلاو دندانپزشکی در آوادنتال به بررسی پاسخ این سوال ها خواهیم پرداخت و بررسی می کنیم چگونه می توانیم عمل حذف هوا در اتوکلاو را انجام دهیم. پس با ما همراه باشید.
اتوکلاو چیست؟
اتوکلاو دستگاهی است که از آن برای استریل کردن تجهیزات و ابزار های پزشکی استفاده می شود. این دستگاه معمولا در مکان هایی مانند آزمایشگاه ها، دندانپزشکی، دامپزشکی، اتاق عمل و جراحی و توسط دکتر زنان و زایمان استفاده می شود.
دستگاه اتوکلاو با استفاده از فشار شدید بخار در دمای 121 درجه سانتی گراد به مدت 15 الی 20 دقیقه می تواند ابزار ها را ضدعفونی و پاکسازی کند. با این حال این زمان استریل کردن با توجه به نوع تجهیزات و جنس آنها می تواند بیشتر و یا کمتر نیز باشد.
این دستگاه با با فرایند دگرگونی ماهیت (دناتوراسیون) میکروب ها را از بین برده و می کشد اما بدون شک در این روند اکسیداسیون نیز اتفاق می افتد.
در واقع این دستگاه با استفاده از عواملی مانند دما، بخار، فشار و زمان کار می کند و میکروارگانیسم ها در مجاورت حرارت مرطوب آب را جذب و مواد پروتئینی آنها منعقد شده از بین می رود و مطمئن ترین روش استریلیزاسیون شمرده می شود.
انواع مختلف این دستگاه بسته به جایی که استفاده می شود و کاربردی که دارد ابعاد متفاوتی نیز دارد که معمولا از چیزی مانند یک زودپز ک معمولا در آزمایشگاه ها استفاده می شود شروع شده، و در بعضی از مدل ها تا حدود 15 متر نیز می رسد.
حذف هوا در اتوکلاو
زمانی که در حال استفاده از اتوکلاو هستید باید بدانید که بعد از بسته شدن درب دستگاه مقداری هوا در ظرف باقی می ماند که باید از داخل دستگاه حذف شود. اما دلیل این کار چیست؟ علت این است که هوای گرم در برابر بخار برای گرم شده به مدت زمان بیشتری نیاز دارد. به عنوان مثال برای استریل کردن تجهیزات به مدت با استفاده از بخار در دمای 134 به مدت زمان 3 دقیقه نیاز دارد، اما برای استفاده از هوای گرم در دمای 160 درجه سانتی گراد و شرایط یکسان دستگاه به حدود 2 ساعت زمان نیاز دارد.
برای حذف هوا در اتوکلاو می توانید از روش های متفاوتی استفاده کنید که در ادامه به بررسی این روش ها می پردازیم.
حذف هوا از پایین
وقتی بخار وارد محفظه ی دستگاه می شود به دلیل آنکه چگالی آن نسبت به هوای گرم پایین تر است پس در بالای محفظه قرار خواهد گرفت و با افزایش بخار در دستگاه هوای گرم در قسمت پایین آن جمع شده و تخلیه می شود. معمولا در اتوکلاو ها در قسمت خروجی دماسنجی برای کنترل هوای خروجی تعبیه می شود.
فقط زمانی که دستگاه از هوای گرم تخلیه شد، می توان عکل تخلیه کردن را متوقف کرد. این جریان توسط سوپاپ های مارپیچی کنترل می شود.
پالس های بخار
در این روش از حذف هوا در اتوکلاو، هوای گرم موجود در دستگاه توسط پالس های بخار فشرده و سپس دپرس می شود تا به فشار اتمسفر نزدیک شود.
پمپ های وکیوم
در این روش پمپ های وکیوم هوا و یا هوا/بخار را از درون محفظه ی دستگاه با مکش بیرون می کشند.
سوپر اتمسفر
در این چرخه از پمپ های وکیوم نیز استفاده می شود به این صورت که به دنبال پالس بخار مکش انجام می شود و به دنبال پالس های دیگر مکش پمپ وکیوم ادامه پیدا می کند. اما میزان مکش ها به چرخه و نوع دستگاه بستگی دارد و ممکن است در برخی دستگاه ها کمی متفاوت باشد.
چرخه بالای اتمسفری
چرخه بالای اتمسفری با یک خلا بدست می آید و سپس یک پالس بخار و یک خلا و پس از آن یک پالس بخار ایجاد می شود. اما تعداد پالس های دستگاه به چرخه انتخابی بستگی دارد.
چرخه زیر اتمسفری
این چرخه مشابه چرخه سوپر اتمسفر است با این تفاوت که فشار محفظه به هیچ عنوان نباید بیش از اتمسفر باشد تا زمانی که فشار به دمای استریل کردن افزایش یابد.
کاربردهای اتوکلاو
کاربرد اتوکلاو ها با توجه به انواع مختلف آن ها می تواند بسیار متفاوت باشد. اما عموما اتوکلاو دستگاهی است که برای استریل کردن ابزارها و تجهیزات پزشکی به خصوص دندانپزشکی استفاده می شود.
امروزه استفاده از اتوکلاو ها برای استریل کردن زباله های بیمارستانی در حال بیشتر شدن است. اما اتوکلاو ها در صنایع پزشکی و برای موارد مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند. از این دستگاه ها برای استریلیزاسیون و در صنایع شیمیایی برای به به عمل آمدن پوشش ها و ولکانش لاستیک و سنتز هیدرومترال در کشاورزی و در خاک شناسی برای ضدعفونی کردن خاک از قارچ ها و باکتری های موجود در آن استفاده می شود.
کلام آخر
هنگامی که قصد دارید تا از دستگاه اتوکلاو برای استریل کردن تجهیزات و لوازم خود استفاده کنید باید قبل از فعال کردن دستگاه مطمئن شوید که هوای گرم داخل آن خارج شده و دیگر چیزی از آن درون محفظه دستگاه باقی نمانده است که به این عمل حذف هوا در اتوکلاو گفته می شود. اما دلیل این کار این است که هوا برای دارای چگالی بالا تری نسبت به بخار است و برای گرم شدن به دمای بالاتر و زمان بسیار بیشتری نیاز دارد.
برای مثال ممکن است با استفاده از هوای داغ عمل استریل کردن وسایل داخل دستگاه حدود 2 ساعت طول بکشد اما با استفاده از بخار که از چگالی پایین تری برخوردار است و همین امر به سرعت گرم شدن آن کمک می کند ممکن است با شرایط یکسام حدود 15 دقیقه طول بکشد تا استریل کردن ابزار های داخل دستگاه به طول بیانجامد. به همین دلیل عمل حذف هوا در اتوکلاو حتما قبل از انجام استریل سازی ابزار ها باید انجام شود.
شما می توانید با مراجعه به سایت آوادنتال انواع تجهیزات دندانپزشکی را مشاهده کرده و در صورت تمایل به خرید این محصولات را به سبد خرید خود اضافه نمایید.